FƏLSƏFİ MƏNBƏLƏR
XVIII ƏSR
XVIII ƏSR
1703
|
|
Gottfried Wilhelm von Leibniz |
Video-Az. |
Nouveaux essais Ientendement humain
|
|||
Yeni dövr Avropa təfəkkürünün görkəmli nümayəndəsi, riyaziyyatçı və filosof Qotfrid Vilhelm Leybnitsin "İnsani zəka haqqında yeni esse" əsəri |
Video-En. |
1704
|
|
Anthony Ashley Cooper, Earl of Shaftesbury |
Video-Az. |
Inquiry concerning Virtue or Merit
|
|||
İngilis filosofu qraf Şeftsberinin "Fəzilət və ləyaqət" əsəri onun razılığı olmadan Toland tərəfindən çap olunmuşdur. |
Video-En. |
1709
|
|
Anthony Ashley Cooper, Earl of Shaftesbury |
Video-Az. |
Sensus Communis, an Essay on the Freedom of Wit and Humour
|
|||
İngilis filosofu qraf Şeftsberinin "Ümumi hiss: itiağıllılığın azadlığı və yumor hissi barədə essse" əsəri |
Video-En. |
1709
|
|
Anthony Ashley Cooper, Earl of Shaftesbury |
Video-Az. |
The Moralists, a Philosophical Rhapsody
|
|||
İngilis filosofu qraf Şeftsberinin "Moralistllər, fəlsəfi Rapsodiya" əsəri |
Video-En. |
1710
|
|
George Berkeley |
Video-Az. |
Treatise on the Principles of Human Knowledge
|
|||
İngilis filosofu Corc Berklinin "İnsani biliyin prinsipləri haqqında traktat" əsəri
|
1710
|
|
Gottfried Wilhelm von Leibniz |
Video-Az. |
Essais de Theodicee
|
|||
Yeni dövr Avropa təfəkkürünün görkəmli nümayəndəsi Qotfrid Vilhelm Leybnitsin "Teodisiya" əsəri |
Video-En. |
1711
|
|
Anthony Ashley Cooper, Earl of Shaftesbury |
Video-Az. |
Characteristics of Men, Manners, Opinions, Times
|
|||
İngilis filosofu qraf Şeftsberinin 3 cilddə çap etdirdiyi "İnsanların xarakteristikaları, maneralar, düşüncələr, zamanlar" əsəri |
Video-En. |
1713
|
|
John-Anthony Collins |
Video-Az. |
A discourse on freethinking
|
|||
İngilis deist filosofu, Lokkun dostu və ardıcılı Entoni Kollinzin "Azadfikirlilik haqqında düşüncə" əsəri |
Video-En. |
1713
|
|
George Berkeley |
Video-Az. |
Three Dialogues between Hylas and Philonous
|
|||
İngilis filosofu Corc Berklinin "Hilas və Filonus arasında üç söhbət" əsəri |
Video-En. |
1714
|
|
Gottfried Wilhelm von Leibniz |
Video-Az. |
Monadologie
|
|||
Yeni dövr Avropa təfəkkürünün görkəmli nümayəndəsi Qotfrid Vilhelm Leybnitsin "Monadologiya" əsəri |
Video-En. |
1714
|
|
Bernard Mandeville |
Video-Az. |
The Fable of The Bees: or, Private Vices, Public Benefits
|
|||
İngilis filosofu və satiristi Bernard Mandevil özünün "Arılar haqqında təmsil, və ya xüsusi qəbahətlər - ictimai faydalar" əsərində müəllif sübut etməyə çalışır ki, ayrı-ayrı şəxslərin nöqsanları bütövlükdə cəmiyyətin inkişafı üçün faydalıdır. |
Video-En. |
1715
|
|
Anthony Collins |
Video-Az. |
A philosophical inquiry concerning human liberty
|
|||
|
Video-En. |
1716
|
|
Samuel Johnson |
Video-Az. |
Revised Encyclopedia of Philosophy
|
|||
Kolonial Amerikanın ilk nüfuzlu filosofu və dini xadimi, Corc Berklinin davamçısı və Amerika maarifçiliyinin banisi, Kolumbiya Universitetinin birinci prezidenti Samuel Consonun (1696-1772) "Yeni Fəlsəfə Ensiklopediyası" əsəri ilk dəfə 1929-cu ildə çap olunmuşdur. |
Video-En. |
1719
|
|
Daniel Defoe |
Video-Az. |
Robinson Crusoe
|
|||
Dahi ingilis yazıçısı Daniel Defo özünün
"Robinson
Cruso" romanı ilə
ingilis fəlsəfi təfəkkürünün möhtəşəm bədii təqdimatını yaratmışdır.
|
Video-En. |
1720
|
|
Christian Freiherr von Wolff |
Video-Az. |
Vernünftige Gedanken von Gott, der Welt und des Menschen
|
|||
Alman fiosofu, alman fəlsəfi dilinin yaradıcısı Kristian fon Volfun "Tanrı, dünya və insan haqqında ağıllı fikirlər" əsəri |
Video-En. |
1720
|
|
John Locke |
Video-Az. |
Elements of natural philosophy
|
|||
|
Video-En. |
1721
|
|
Christian Freiherr von Wolff |
Video-Az. |
Vernünftige Gedanken von dem gesellschaftlichen Leben der Menschen
|
|||
Alman fiosofu Kristian fon Volfun "İnsanın ictimai həyatı haqqında ağıllı fikirlər" əsəri |
Video-En. |
1725
|
|
Benjamin Franklin |
Video-Az. |
|
|||
Amerika dövlətinin qurucularından biri, Amerika Fəlsəfə Cəmiyyətinin banisi, sonradan Pensilvaniya Universitetinin əsasını çevrilən Filadelfiya Akademiyasının yaradıcısı Benjamin Franklinin(1705-1790) "Azadlıq və zərurət, həzz və əzab barədə düşüncələr" əsər |
Video-En. |
1725
|
|
Francis Hutcheson |
Video-Az. |
Inquiry concerning Beauty, Order, Harmony and Design
|
|||
İngilis-Şotland-irland deist filosofu, Şeftsberinin etik və estetik ideyalarının sistematizatoru, Şotland maarifşiliyinin banilərindən biri Fransis Hutçesonun "Gözəllik, nizam, harmoniya və Dizayn üzrə tədqiqat" əsəri |
Video-En. |
1725
|
|
Giambattista Vico |
Video-Az. |
Principi di scienza nuova
|
|||
İtalyan filosofu, tarixin fəlsəfəsinin və etnik psixologiyanın banisi Cambattist Vikonun "Millətlərin ümumi təbiəti barədə yeni elmin əsasları" əsəri |
Video-En. |
1725
|
|
Francis Hutcheson. |
Video-Az. |
Inquiry concerning Moral Good and Evil
|
|||
İngilis-Şotland-irland deist filosofu, Şeftsberinin etik və estetik ideyalarının sistematizatoru, Şotland maarifşiliyinin banilərindən biri Fransis Hutçesonun "Əxlaqi Xeyir və Şər üzrə tədqiqat" əsəri |
Video-En. |
1728
|
|
Christian Freiherr von Wolff |
Video-Az. |
Philosophia rationalis sive logica
|
|||
|
Video-En. |
1728
|
|
Francis Hutcheson |
Video-Az. |
Illustrations upon the Moral Sense
|
|||
İngilis-Şotland-irland deist filosofu, Şeftsberinin etik və estetik ideyalarının sistematizatoru, Şotland maarifşiliyinin banilərindən biri Fransis Hutçesonun "Əxlaqi hiss üzrə illüstrasiyalar" əsəri |
Video-En. |
1728
|
|
Francis Hutcheson |
Video-Az. |
Essay on the Nature and Conduct of the Passions and Affections
|
|||
İngilis-Şotland-irland deist filosofu, Şeftsberinin etik və estetik ideyalarının sistematizatoru, Şotland maarifşiliyinin banilərindən biri Fransis Hutçesonun "Ehtirasların və affektlərin təbiəti və idarə olunması" əsəri |
Video-En. |
1729
|
|
Jean Meslier |
Video-Az. |
Testament
|
|||
Fransız utopist filosofu, kənd kilsəsinin keşişi, əqidəcə ateist Jan Melyenin "Vəsiyyət"i |
Video-En. |
1734
|
|
Jonathan Edwards |
Video-Az. |
A Divine and Supernatural Light, Immediately Imparted to the Soul by the Spirit of God
|
|||
Amerikanların bir icma olaraq birləşməsindəmüstəsna rol oynayan görkəmli ictimai xadimi, konqresionalist teoloq və filosof Conatan Edvardsın "Tanrı Ruhu tərəfindən qəlbə bilavasitə verilən ilahi və fövqəltəbii nur barədə" əsəri |
Video-En. |
1734 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Lettres philosophiques sur les Anglais, Rouen
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Fəlsəfi məktublar" əsəri |
Video-En. |
1734 |
|
Charles-Louis de Seconda, Baron de La Brède et de Montesquieu |
Video-Az. |
Considérations sur les causes de la grandeur des Romains et de leur décadence
|
|||
Fransız yazıçısı, hüquqşünası və filosofu Monteskyönün "Romalıların əzəmətinin və süqutunun səbəbləri barədə düşüncələr" əsəri |
Video-En. |
1734 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Traite de metaphysique
|
|||
Fransız yazıçısı və filosofu Fransua Volterin ölümündən sonra XVIII əsrin 80-ci illərində onun 70 cildlik əsərlər toplusunda çap olunan "Metafizik traktat" əsəri |
Video-En. |
1734
|
|
Francis Hutcheson |
Video-Az. |
|
|||
İngilis-Şotland-irland deist filosofu, Şeftsberinin etik və estetik ideyalarının sistematizatoru, Şotland maarifşiliyinin banilərindən biri Fransis Hutçesonun "Gülüşə dair fikirlər, və Arılar haqqında təmsil üzərində müşahidələr" əsəri. "Gülüşə dair fikirlər" Tomas Hobbsın tənqidinə yönəlmişdir. |
Video-En. |
1736 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Le Mondain
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Kübar insan" əsəri |
Video-En. |
1737
|
|
Christian Freiherr von Wolff |
Video-Az. |
Theologia naturalis
|
|||
|
Video-En. |
1738
|
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Sept Discours en Vers sur l'Homme
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "İnsan haqqında esse" əsəri |
Video-En. |
1739
|
|
David Hume |
Video-Az. |
A Treatise of Human Nature
|
|||
İngilis filosofu David Hyumun "İnsan təbiəti haqqında traktat" əsəri |
Video-En. |
1739
|
|
Alexander Gottlieb Baumgarten |
Video-Az. |
Metaphysica
|
|||
Alman filosofu Alexander Gottlieb Baumqartenin "Metafizika" əsəri |
Video-En. |
1740
|
|
Gabriel Bonnot de Mably
|
Video-Az. |
Parallèle des Romains et des Français
|
|||
Fransız maarifçi-filosofu, utopist, Kondilyakın qardaşı Qabriel Bonno de Mabli özünün ilk ğsari olan "Romalılar və fransızlar arasında paralellər"də müxtəlif idarəetmə formalarının üstünlüləi barədə mühakimə yürüdür, təm-təraqı və bolluğu tərəqqinin hərəkətverici qüvvəsi hesab edir və firavanlığın və azadlığın qarantı olaraq kral hakimiyyətinin möhkəmləndirilməsinə çağırır. |
Video-En. |
1741
|
|
David Hume |
Video-Az. |
Essays Moral and Political
|
|||
İngilis filosofu David Hyumun "Əxlaqi və siyasi esselər" əsəri |
Video-En. |
1741
|
|
Jonathan Edwards |
Video-Az. |
Sinners in the Hands of an Angry God
|
|||
Amerikanların bir icma olaraq birləşməsindəmüstəsna rol oynayan görkəmli ictimai xadimi, konqresionalist teoloq və filosof Conatan Edvardsın "Günahkarlar qəzəbli Tanrının əllərində" əsəri |
Video-En. |
1743
|
|
Samuel Johnson |
Video-Az. |
An introduction to the study of philosophy exhibiting a general view of all the arts and sciences, for the use of pupils. With a catalogue of some of the most valuable authors necessary to be read in order to instruct them in a thorough knowledge of each of them
|
|||
Kolonial Amerikanın ilk nüfuzlu filosofu və dini xadimi, Corc Berklinin davamçısı və Amerika maarifçiliyinin banisi, Kolumbiya Universitetinin birinci prezidenti Samuel Consonun (1696-1772) " " əsəri. |
Video-En. |
1745
|
|
Julien Offray de La Mettrie |
Video-Az. |
L’Histoire naturelle de l’âme
|
|||
Fransız filosofu-materialist Julyen Ofre de Lametri özünün "Ruhun təbii tarixi" və başqa cür "Ruh haqqında traktat" adlanan əsərində belə bir fikri əsaslandırır ki, insanın mənəvi fəaliyyəti onun bədən quruluşu ilə müəyyənləşir. Əsər ruhanilərin qəzəbinə səbəb olmuş və məhkəmənin hökmü ilə yandırılmışdır. |
Video-En. |
1745
|
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Principes de la philosophie morale, ou Essai sur le mérite et la vertu par mylord S*** traduit de l'anglais
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Əxlaqi fəlsəfənin prinsipləri, və ya cənab Şeftsberi tərəfindən yazılan Ləyaqət və fəzilət haqqında esse" əsəri |
Video-En. |
1745 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Éléments de la philosophie de Newton
|
|||
Fransız yazıçısı və filosofu Fransua Volterin "Nyutonun fəlsəfəsinin əsasları" əsəri |
Video-En. |
1745
|
|
Samuel Johnson |
Video-Az. |
A letter from Aristocles to Authades, concerning the sovereignty and the promises of God
|
|||
Kolonial Amerikanın ilk nüfuzlu filosofu və dini xadimi, Corc Berklinin davamçısı və Amerika maarifçiliyinin banisi, Kolumbiya Universitetinin birinci prezidenti Samuel Consonun (1696-1772) " " əsəri. |
Video-En. |
1746 |
|
Luc de Clapiers, marquis de Vauvenargues |
Video-Az. |
Introduction à la connaissance de l’esprit humain
|
|||
Fransız yazıçısı və moralist-filosofu Lyuk de Klapye de Vovenarqın "İnsan zəkasının anlaçılmasına giriş" əsəri |
Video-En. |
1746 |
|
Étienne Bonnot de Condillac
|
Video-Az. |
Essai sur l’Origine des Connaissances humaines
|
|||
Fransız filosofu, abbat, Mablinin qardaşı, Etyen Bonno de Kondilyakın "İnsani biliklərin mənşəyi haqqında esse" əsəri |
Video-En. |
1746
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Gedanken von der wahren Schätzung der lebendigen Kräfte
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Həyati qüvvələrin həqiqi qiyməti barədə düşüncələr" əsəri |
Video-En.1, 2 |
1746
|
|
Samuel Johnson |
Video-Az. |
Ethices elementa. Or The first principles of moral philosophy. And especially that part of it which is called ethics. In a chain of necessary consequences from certain facts
|
|||
Kolonial Amerikanın ilk nüfuzlu filosofu və dini xadimi, Corc Berklinin davamçısı və Amerika maarifçiliyinin banisi, Kolumbiya Universitetinin birinci prezidenti Samuel Consonun (1696-1772) " " əsəri. |
Video-En. |
1747
|
|
Julien Offray de La Mettrie |
Video-Az. |
L'homme machine
|
|||
Təqiblərdən yayınaraq Hollandiyaya mühacirət edən fransız filosofu-materialist Julyen Ofre de Lametrinin burada çap etdirdiyi "İnsan maşındır" əsəri də həmçinin məhkəmənin hökmü ilə yandırılmışdır. |
Video-En. |
1747
|
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Zadig ou la Destinée
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Zadig və ya Tale" fəlsəfi povesti |
Video-En. |
1747
|
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
La Promenade du sceptiqueles ou Les allées
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Skeptikin gəzintisi və ya Xiyaban" əsəri |
Video-En. |
1747 |
|
Luc de Clapiers, marquis de Vauvenargues |
Video-Az. |
Réflexions et Maximes
|
|||
Fransız yazıçısı və moralist-filosofu Lyuk de Klapye de Vovenarqın "Düşüncələr və maksimlər" əsəri |
Video-En. |
1747 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Pensées philosophiques
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Fəlsəfi fikirlər" əsəri |
Video-En. |
1747
|
|
Samuel Johnson |
Video-Az. |
A Sermon Concerning the Intellectual World
|
|||
Kolonial Amerikanın ilk nüfuzlu filosofu və dini xadimi, Corc Berklinin davamçısı və Amerika maarifçiliyinin banisi, Kolumbiya Universitetinin birinci prezidenti Samuel Consonun (1696-1772) " " adlı moizəsi. |
Video-En. |
1748
|
|
Julien Offray de La Mettrie |
Video-Az. |
L'Homme-plante
|
|||
Prussiya kralı II Fridrixin dəvətu ilə Berlinə köçən fransız materialist-filosofu Julyen Ofre de Lametrinin "İnsan bitkidir" əsəri burada çap olunmuşdur. |
Video-En. |
1748
|
|
David Hume |
Video-Az. |
An Enquiry Concerning Human Understanding
|
|||
İngilis filosofu David Hyumun "İnsan idrakı haqqında tədqiqat" əsəri |
Video-En. |
1748 |
|
Charles-Louis de Seconda, Baron de La Brède et de Montesquieu |
Video-Az. |
De l'esprit des lois
|
|||
Fransız yazıçısı, hüquqşünası və filosofu Monteskyönün "Qanunların ruhu barədə" əsəri |
Video-En. |
1748 |
|
Julien Offray de La Mettrie |
Video-Az. |
L'Homme plus que Machine
|
|||
Prussiya kralı II Fridrixin dəvətu ilə Berlinə köçən fransız materialist-filosofu Julyen Ofre de Lametrinin "İnsan maşın olmaqdan daha üstündür" əsəri burada çap olunmuşdur. |
Video-En. |
1748 |
|
Georg Friedrich Meier |
Video-Az. |
Anfangsgründe aller schönen wissenschaften, Band
|
|||
Alman filosofu, Baumqartenin şagirdi Georq Fridrix Meyerin "Zəriflik haqqında bütün elmlərin əsasları" əsərinin birinci cildi |
Video-En. |
1749
|
|
Jonathan Edwards |
Video-Az. |
Concerning the end for which God created the World
|
|||
Amerikanların bir icma olaraq birləşməsindəmüstəsna rol oynayan görkəmli ictimai xadimi, konqresionalist teoloq və filosof Conatan Edvardsın "Tanrının dünyanı yaratdığı məqsəd barədə" əsəri |
Video-En. |
1749
|
|
David Hartley |
Video-Az. |
Observations on man, his frame, his duty and expectations
|
|||
İngilis filosofu David Hartlinin "İnsan, onun quruluşu, vəzifəsi və ümudləri üzərundə düşüncələr" adlı əsas əsərinin birinci hissəsində sinir sistemində vibrasiyalar təlimi inkişaf etdirilir və ideyaların assosiasiyası barədə təsəvvür psixi həyatın universal mexanizvi kimi tədqiq olunur. əsərin birinci hissəsində ilahiyyat problemləri nəzərdən keçirilir. |
Video-En. |
1749
|
|
Jonathan Edwards |
Video-Az. |
The Nature of True Virtue
|
|||
Amerikanların bir icma olaraq birləşməsindəmüstəsna rol oynayan görkəmli ictimai xadimi, konqresionalist teoloq və filosof Conatan Edvardsın "Həqiqi dəyərin təbiəti" əsəri |
Video-En. |
1749
|
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
La Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Kor olmayanlara korlar haqqında məktub" əsəri Con Lokkun nəzəriyyəsindən çıxış edir: anadangəlmə ideyalar yoxdur, bütün biliklər təcrübədən əldə edilir. |
Video-En. |
1749 |
|
Étienne Bonnot de Condillac |
Video-Az. |
Traité des Systèmes
|
|||
Fransız filosofu, abbat, Mablinin qardaşı, Etyen Bonno de Kondilyakın "Sistemlər haqqında traktat" əsəri |
Video-En. |
1750
|
|
Alexander Gottlieb Baumgarten |
Video-Az. |
Aesthetica, pt 1
|
|||
Alman filosofu Alexander Gottlieb Baumqarten "Estetika" əsərinin birinci cildi |
Video-En. |
1750
|
|
Jean-Jacques Rousseau |
Video-Az. |
Discours sur les science et les arts
|
|||
Fransız filosofu Jan Jak Russonun "Elmlər və sənətlər haqqında mühakimələr" əsəri |
Video-En. |
1750
|
|
Anne Robert Jacques Turgot, baron de l’Aulne, |
Video-Az. |
Lettres contre le système de Berkeley
|
|||
Fransız iqtisadçısı, dövlət xadimi və filosofu Ann Rober Jak Türqonun "Berkli sisteminin əleyhinə məktublar" əsəri |
Video-En. |
1751 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
La Lettre sur les sourds et muets
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronu özünün "Kar və lal olunlar haqqında məktub" əsərində də "Kor olmayanlara korlar haqqında məktub" əsərində olduğu kimi Con Lokkun nəzəriyyəsindən çıxış edir: anadangəlmə ideyalar yoxdur, bütün biliklər təcrübədən əldə edilir. |
Video-En. |
1751 |
|
Julien Offray de La Mettrie |
Video-Az. |
Système d'Épicure
|
|||
Prussiya kralı II Fridrixin dəvətu ilə Berlinə köçən fransız materialist-filosofu Julyen Ofre de Lametrinin "Epikürün sistemi" əsəri burada çap olunmuşdur. |
Video-En. |
1751 |
|
Jean Le Rond D'Alembert |
Video-Az. |
étudie l'origine et les progrès des diverses sciences
|
|||
Fransız ensiklopedist alimi, filosofu, riyaziyyatçısı və mexaniki Jan Dalamberin "Elmin mənşəyi və inkişafı barədə esse" əsəri |
Video-En. |
1751—1780 |
|
Denis Diderot, Jean le Rond D'Alembert Voltaire Rousseau Holbach Montesquieu Turgot Condorcet . . . |
Video-Az. |
|
|||
|
Video-En. |
1751
|
|
David Hume |
Video-Az. |
An Enquiry Concerning the Principles of Morals
|
|||
İngilis filosofu David Hyumun "Əxlaqın prinsipləri haqqında tədqiqat" əsəri |
Video-En. |
1751
|
|
Carl Linnaeus |
Video-Az. |
Philosophia botanica
|
|||
İsveç təbiətşünası və həkimi Karl Linneyin "Botanikanın fəlsəfəsi" əsəri |
Video-En. |
1752 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Micromégas
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Mikromeqas" əsəri |
Video-En. |
1752
|
|
Samuel Johnson |
Video-Az. |
Elementa philosophica: containing chiefly, Noetica, or things relating to the mind or understanding: and Ethica, or things relating to the moral behavior
|
|||
Kolonial Amerikanın ilk nüfuzlu filosofu və dini xadimi, Corc Berklinin davamçısı və Amerika maarifçiliyinin banisi, Kolumbiya Universitetinin birinci prezidenti Samuel Consonun (1696-1772) " " əsəri. |
Video-En. |
1753 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Les Pensées sur l'interprétation de la nature
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Təbiətin izahına dair fikirlər" əsəri |
Video-En. |
1753 |
|
Etienne-Gabriel Morelly |
Video-Az. |
La le Naufrage des îles flottantes, ou Basiliade du célèbre Pilpaï
|
|||
Fransız utopist filosofu Etyen-Qabriel Morellinin utopik "üzən adalar yaxınlığında gəmi qəzası, və ya , Basiliadq" əsəri |
Video-En. |
1754
|
|
Samuel Johnson |
Video-Az. |
The Elements of Philosophy: containing, I. The most useful parts of logic, including both Metaphysics and Dialectic, or the Art of Reasoning: with a brief Account of the Progress of the Mind towards its highest perfection
|
|||
Kolonial Amerikanın ilk nüfuzlu filosofu və dini xadimi, Corc Berklinin davamçısı və Amerika maarifçiliyinin banisi, Kolumbiya Universitetinin birinci prezidenti Samuel Consonun (1696-1772) " " əsəri. |
Video-En. |
1754 |
|
Jonathan Edwards |
Video-Az. |
Freedom of the Will
|
|||
Amerikanların bir icma olaraq birləşməsindəmüstəsna rol oynayan görkəmli ictimai xadimi, konqresionalist teoloq və filosof Conatan Edvardsın "İradə azadlığı" əsəri
|
Video-En. |
1754
|
|
Étienne Bonnot de Condillac |
Video-Az. |
Traité des Sensations
|
|||
Fransız filosofu, abbat, Mablinin qardaşı, Etyen Bonno de Kondilyakın "Deyğular haqqında traktat" əsəri |
Video-En. |
1754
|
|
Jonathan Edwards |
Video-Az. |
A Treatise Concerning Religious Affections
|
|||
Amerikanların bir icma olaraq birləşməsindəmüstəsna rol oynayan görkəmli ictimai xadimi, konqresionalist teoloq və filosof Conatan Edvardsın "Dini melyllər haqqında traktat" əsəri |
Video-En. |
1755 |
|
Georg Friedrich Meier |
Video-Az. |
Anfangsgründe aller schönen wissenschaften, Band
|
|||
Alman filosofu, Baumqartenin şagirdi Georq Fridrix Meyerin "Zəriflik haqqında bütün elmlərin əsasları" əsərinin ikinci cildi |
Video-En. |
1755
|
|
Moses Mendelssohn |
Video-Az. |
Philosophische Gespräche
|
|||
Baumqartenin ən əhəmiyyətli tələbəsi olan yəhudi mənşəli Mozes Mendelsonun Lessinq tərəfindən alman dilində çap olunan "Fəlsəfi söhbətlər" kitabı onun fəlsəfə sahəsində ilk görkəmli əsəridir. Alman maarifçiliyində görkəmli rol oynamış bu əsər müəllifinə filosof, "almanların Sokratı" reputasiyasını qazandırmışdır. Kitabda həmçinin təsdiq olunur ki, "öncədən müəyyənləşmiş harmoniya" haqqında Leybnits təlimi əslində Spinozaya məxsusdur. |
Video-En. |
1755
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Neue Erhellung der ersten Grundsätze metaphysischer Erkenntnisse; Doctoral Thesis: Principiorum primorum cognitionis metaphysicae nova dilucidatio
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Metafizik idrakın ilkin prinsiplərinin yeni izahı" əsəri Video-En. |
Video-En. |
1755
|
|
Jean-Jacques Rousseau |
Video-Az. |
Discours sur I¢origine et les fondements de I¢inegalite parmi les hommes
|
|||
Fransız filosofu Jan Jak Russonun "İnsanlar arasında bərabərsizliyin mənşəyi və əsasları haqqında mühakimələr" əsəri
|
Video-En. |
1755 |
|
Francis Hutcheson |
Video-Az. |
A System of Moral Philosophy, in Three Books (2 vols. London,
|
|||
İngilis-Şotland-irland deist filosofu, Şeftsberinin etik və estetik ideyalarının sistematizatoru, Şotland maarifşiliyinin banilərindən biri Fransis Hutçesonun "Əxlaqi Fəlsəfə Sistemi" əsəri onun ölümündən sonra oğlu şərəfindən çap olunmuşdur.
|
Video-En. |
1755 |
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Ümumi təbiət tarixi və səma nəzəriqqəsi" əsəri
|
Video-En. |
1755
|
Moses Mendelssohn, Gotthold Ephraim Lessing |
Video-Az. |
|
Pope ein Metaphysiker
|
|||
"Almanların Sokratı" adını almış yəhudi mənşəli alman filosofu, ideyaları alman maarifçiliyində və yəhudiliyin reformizmində görkəmli rol oynamış Mozes Mendelsonu və alman şairi, dramaturqu, və sənət nəzəriyyəçisi Gothold Efraim Lessinqin birgə yazdıqları və aninom çap etdirdikləri "Pop-metafizik" əsəri ilə böyük alman filosofu Lebnitsin teodisiya ideyasını, yəni dünyada baş alıb gedən zülmün xeyirxah və zəkalı Tantı ideyası ilə bir araya gətirmək cəhdini ingilis şairi Aleksandr Popun hücunlarından müdafiə edirlər. |
Video-En. |
1755
|
|
Étienne Bonnot de Condillac |
Video-Az. |
Traité des animaux
|
|||
Fransız filosofu, abbat, Mablinin qardaşı, Etyen Bonno de Kondilyakın "Heyvanlar haqqında traktat" əsəri |
Video-En. |
1755 |
|
Etienne-Gabriel Morelly |
Code de La Nature ou le véritable Esprit de ses Loix
|
||
Fransız utopist filosofu Etyen-Qabriel Morellinin utopik "Təbiətin kodeksi, və ya onun qanunlarının həqiqi ruhu" əsəri |
1755
|
|
Moses Mendelssohn |
Video-Az. |
Briefe über die Empfindungen
|
|||
"Almanların Sokratı" adını almış yəhudi mənşəli alman filosofu, ideyaları alman maarifçiliyində və yəhudiliyin reformizmində görkəmli rol oynamış Mozes Mendelsonun "Hisslər haqqında" əsəri estetika tarixində mühüm rol olynamışdır. Estetika terminin banisi Baumqarterdən fərqli olaraq Mendelson estetikanı ruhun müstəqil aktivliyi kimi nəzərdən keçirir. Estetikanın sferası hislərin dumanlı sahəsi ilə zəkanın aydın sahəsi arasındadır |
Video-En. |
1756
|
|
Anne Robert Jacques Turgot, baron de l’Aulne, |
Video-Az. |
Existence
|
|||
Fransız iqtisadçısı, dövlət xadimi və filosofu Ann Rober Jak Türqonun "Ensiklopediyada çap olunan" "Mövcudolma" əsərində Mövcudolma anlayışının tərifi verilir, xarici varlıqların mövcudluğunun sübutu haqqında mülahizələr təqdim olunur. burada həmçinin cəmiyyətin üç mərhələdə inkişaf etdiyi fikri təqdim olunur: Dini, spekulyativ və elmi. Tərəqqi həyat vasitələrinin əldə edilməsi üsulllarının inkişafı ilə əlaqələndirilir, siniflərin formalaşmasında siniflərin rolu qeyd olunur. |
Video-En. |
1756
|
|
Anne Robert Jacques Turgot, baron de l’Aulne, |
Video-Az. |
Réflexions sur les langues
|
|||
Fransız iqtisadçısı, dövlət xadimi və filosofu Ann Rober Jak Türqonun "Dil haqqında düşüncələr" əsəri |
Video-En. |
1756
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Monadologia Physica
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Monadologia Physica" əsəri |
Video-En. |
1757
|
|
Moses Mendelssohn |
Video-Az. |
Betrachtungen über die Quellen und die Verbindungen der schönen Künste und Wissenschaften
|
|||
"Almanların Sokratı" adını almış yəhudi mənşəli alman filosofu, ideyaları alman maarifçiliyində və yəhudiliyin reformizmində görkəmli rol oynamış Mozes Mendelsonun "Zərif sənətlərin və elmlərin prinsipləri haqqında" əsəri |
Video-En. |
1757 |
|
Charles-Louis de Seconda, Baron de La Brède et de Montesquieu |
Video-Az. |
Essai sur le goût
|
|||
Fransız yazıçısı, hüquqşünası və filosofu Monteskyönün "Zövq haqqında esse" əsəri müllifin ölümündən sonra Ensiklopediyanın dördüncü cildində çap olunmuşdur. |
Video-En. |
1758 |
|
Claude Adrien Helvétius |
Video-Az. |
De l’esprit
|
|||
İsveçrə mənşəli fransız filosofu Helvetsinin "Ağıl haqqında" əsəri Roma Papası, Parisin parlamenti və Sabonnanın teologiya fakultəsi tərəfindən pislənilmiş və yandırılmışdır. |
Video-En. |
1758
|
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Réflexions sur le livre De l'esprit par M. Helvetius
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Cənab Helvetsinin "Ağıl haqqında" kitabı ilə balı düşüncələr" əsəri |
Video-En. |
1758 |
|
Benjamin Franklin |
Video-Az. |
|
|||
Amerika dövlətinin qurucularından biri, Amerika Fəlsəfə Cəmiyyətinin banisi, sonradan Pensilvaniya Universitetinin əsasını çevrilən Filadelfiya Akademiyasının yaradıcısı Benjamin Franklinin(1705-1790) "Var-dövlətə aparan yol" əsəri |
Video-En. |
1758
|
|
Alexander Gottlieb Baumgarten |
Video-Az. |
Aesthetica, pt 2
|
|||
Alman filosofu Alexander Gottlieb Baumqartenin "Estetika" əsərinin ikinci cildi |
Video-En. |
1758
|
|
Moses Mendelssohn |
Video-Az. |
Über das Erhabene und Naive in den schönen Wissenschaften
|
|||
"Almanların Sokratı" adını almış yəhudi mənşəli alman filosofu, ideyaları alman maarifçiliyində və yəhudiliyin reformizmində görkəmli rol oynamış Mozes Mendelsonun "Zərif elmlərdə ülvilik və sadəlövhlük haqqında" əsəri |
Video-En. |
1758 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Discours sur la poésie dramatique
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Dramatik poeziya haqqında düşüncə" əsəri |
Video-En. |
1759 |
|
Georg Friedrich Meier |
Video-Az. |
Anfangsgründe aller schönen wissenschaften, Band 3
|
|||
Alman filosofu, Baumqartenin şagirdi Georq Fridrix Meyerin "Zəriflik haqqında bütün elmlərin əsasları" əsərinin üçüncü cildi |
Video-En. |
1759
|
|
Adam Smith |
Video-Az. |
Theory of Moral Sentiments
|
|||
İngilis-Şotland filosofu Adam Smitin "Əxlaqi Duyğular nəzəriyyəsi" əsəri |
Video-En. |
1759
|
|
Jean Le Rond D'Alembert |
Video-Az. |
Éléments de philosophie
|
|||
Fransız ensiklopedist alimi, filosofu, riyaziyyatçısı və mexaniki Jan Dalamberin "Fəlsəfənin elementləri" əsərində Dalamber dinə baxışında skeptisizm mövqeyində durdaraq qeyd edir ki, Tanrı haqqında, onun materiyaya münasibəti haqqında, və ya materiyanın əbədi olduğu və ya yaradılan olduğu bərədə nəyisə dəqiq təsdiq etmək mümkün deyildir. Əxlaqa münasibətdə Dalamberin mövqeyi belə dir ki, əxlaqi prinsiplər ictimai mühitdən asılı olmayaraq dəyişməzdir. |
Video-En. |
1759
|
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Candide, ou l'Optimisme
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Kandid" əsəri |
Video-En. |
1760 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
La Religieuse
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Rahibə" romanı |
Video-En. |
1761 |
|
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach |
Video-Az. |
Christianisme dévoilé
|
|||
Alman mənşəli fransız filosofu, ateist əsərlər müəllifi kimi tanınan Holbaxın anonim çap etdirdiyi "İfşa edilmiş xristianlıq" əsəri. |
Video-En. |
1761
|
|
Moses Mendelssohn |
Video-Az. |
Philosophische Schriften, 1-2
|
|||
"Almanların Sokratı" adını almış yəhudi mənşəli alman filosofu, ideyaları alman maarifçiliyində və yəhudiliyin reformizmində görkəmli rol oynamış Mozes Mendelson özünün iki cildlik "Fəlsəfi əsərlər"ində estetik mühakimələrin məntiqi metarlardan və ya etik məqsədlərdən asılı olmaması fikrini əsaslandırır. |
Video-En. |
1762
|
|
Johann Georg Hamann |
Video-Az. |
Kreuzzüge des Philologen (Sammlung, u.a. Aesthetica in nuce)
|
|||
Alman filosofu, Herderin müəllimi İohann Georq Haman özünün "Filoloqun sələb yürüşləri" məcmuəsində Haman Herderin əleyhinə çıxış edərək vurğulayır ki, dil - zəkanın birinci və sonuncu oqranıdır. dillə bağlılığı zəkanın sərhədlərini müəyyənləşdirir. Bu səbəbdən də dilin ilahi və ya təbii mənşəyi barədə mühakimə yürütmək mənasızdır. Əsərin xüsusən "qısaca olaraq Estetika" adlandırılan hissəsində Haman "bilavasitə bilik" anlamından çıxış edərək yaradıcılıqda intuitiv məqamı ön plana çəkir. |
Video-En. |
1762 |
|
Jean-Jacques Rousseau |
Video-Az. |
Du contract social
|
|||
Fransız filosofu Jan Jak Russonun "İctimai müqavilə və ya Siyasi hüququn prinsipləri haqqında" əsəri
|
Video-En. |
1762
|
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Le Neveu de Rameau
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Qardaş oğlu Ramo" əsəri |
Video-En. |
1762 |
|
Jean-Jacques Rousseau |
Video-Az. |
Emile ou de I¢education
|
|||
Fransız filosofu, yazıçısı və bəstəkarı Jan Jak Russonun "Emil və ya Tərbiyə haqqında" əsəri
|
Video-En. |
1762
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Die falsche Spitzfindigkeit der vier syllogistischen Figuren
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Dörd Sillogistik Fiqurin Saxta İncəliyi" əsəri |
Video-En. |
1762
|
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Addition aux pensées philosophiques ou objections diverses contre les écrits de différents théologiens.
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun ""Fəlsəfi fikirlər"ə əlavələr, və ya müxtəlif ilahiyyatçıların əsərlərinin əleyhinə müxtəlif etirazlar" əsəri |
Video-En. |
1763
|
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Traité sur la tolérance
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Dözümlülük haqqında traktat" əsəri |
Video-En. |
1763
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
|
Der einzig mögliche Beweisgrund zu einer Demonstration des Daseins Gottes
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Tanrının mövcudluğunun nümayiş etdirilməsinin dəstəklənməsibdə yeganə mümkün arqument" əsəri |
Video-En. |
1764
|
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Ce qui plaît aux dames
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Xanımlara nə xoş gəlir" əsəri |
Video-En. |
1764
|
|
Thomas Reid. |
Video-Az. |
An Inquiry into the Human Mind on the Principles of Common Sense
|
|||
Şotland-ingilis filosofu, Şotland
Sağlam Düşüncə Məktəbinin banisi Tomas
Ridin "İnsan
zəkasının sağlam düşüncə prinsioinə uyğun olaraq tədqiqi"
əsəri ona
şöhrət və Qlasko Universitetinin professoru qazandırdı (burada o Adam Smiti əvəz
etdi).
|
1764 |
|
Moses Mendelssohn |
Video-Az. |
Abhandlung über die Evidenz in der metaphysischen Wissenschaften
|
|||
"Almanların Sokratı" adını almış yəhudi mənşəli alman filosofu, ideyaları alman maarifçiliyində və yəhudiliyin reformizmində görkəmli rol oynamış Mozes Mendelsonun Prussiya İncəsənət Akademiyası tərəfindən elan edilmış və bir çox filosofun, o cümlədən hətta Kantın da iştirak etdiyi müsabiqəyə təqdim olunmuş "Metafizik elmlərdə aşkarlıq haqqında" adlı əsəri fəlsəfi mövzuda ən yaxşı tədqiqata görə mükafatınalayiq görülmüşdür. |
Video-En. |
1764
|
|
Johann Joachim Winckelmann |
Video-Az. |
Geschichte der Kunst des Alterthums
|
|||
Kasıb çəkməçi oğlu olan alman sənətşünası, antik incəsənət haqqında və arxeologiya elmi haqqında müasir təsəvvürlərin müəllifi İohann İoaxim Vinkelmanın əsas əsəri olan "Qədim incəsənətin tarixi" |
Video-En. |
1764
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Beobachtungen über das Gefühl des Schönen und Erhabenen
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Gözəllik və möhtəşəmlik hissləri üzərində müşahidələr" əsəri |
Video-En. |
1764
|
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Dictionnaire philosophiques
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Fəlsəfi lüğət"ində "Ateist", "Ateizm", "Tantı, tanrılar", "Materiya", "Metafizika", "Fəlsəfə", "Din", "Sistem", "Teologiya", "Teoloq" məqalələrini yerləşdirir. |
Video-En. |
1764 |
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Untersuchungen über die Deutlichkeit der Grundsätze der natürlichen Theologie und der Moral
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Təbii teologiyanın və əxlaqın prinsiplərinin aydınlaşdirilməsına dair tədqiqatlar" əsəri |
Video-En. |
1766 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Le philosophe ignorant
|
|||
Fransız yazıçısı və filosofu Fransua Volterin "Nadan filosof" əsəri Holbaxın və Didronun ateizminə qarçı yönəlmişdir. |
Video-En. |
1766
|
|
Gotthold Ephraim Lessing |
Video-Az. |
Laokoon oder Über die Grenzen der Malerei und Poesie
|
|||
Alman şairi, dramaturqu, və sənət nəzəriyyəçisi Gothold Efraim Lessinqin "Laokoon, və ya rəssamlıq və poeziyanın sərhədləri haqqında" əsəri |
Video-En. |
1766
|
|
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach |
Video-Az. |
Théologie portative
|
|||
Alman mənşəli fransız filosofu, ateist əsərlər müəllifi kimi tanınan Holbaxın anonim çap etdirdiyi "Yanında gəzdirə bilən ilahiyyat" əsəri. |
Video-En. |
1767 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Homélies prononcées à Londres en 1765, dans une assemblée particulière.
|
|||
Fransız yazıçısı və filosofu Fransua Volterin "1765-ci ildə Londonda Xüsusi yığıncaqda oxunan Xütbə" əsəri dörd hissədən ibarətdir: ateizm haqqında(1), mövhumat haqqında(2), Əhd-i Ətiqin anlaşılması haqqında(3), Əhd-i Cədidin anlaşılması haqqında(4). |
Video-En. |
1767
|
|
Moses Mendelssohn |
Video-Az. |
Phädon, oder über die Unsterblichkeit der Seele
|
|||
"Almanların Sokratı" adını almış yəhudi mənşəli alman filosofu, ideyaları alman maarifçiliyində və yəhudiliyin reformizmində görkəmli rol oynamış Mozes Mendelson özünün "Fedon, və ya Ruhun ölməzliyi haqqında" əsərində insan haqqında vnun Tanrı ilə münasibətləri haqqında mühakimələr irəli sürmüş və insan ruhunun ölməzliyi ilə bağlı özünəməxsus sübutlar irəli sürmüşdür. Əsər cəmiyyət tərəfindən çox böyük entuziazmla qarşılanmışdır. |
Video-En. |
1767-1769
|
|
Gotthold Ephraim Lessing |
Video-Az. |
Hamburgische Dramaturgie
|
|||
Alman şairi, dramaturqu, və sənət nəzəriyyəçisi Gothold Efraim Lessinqin "Hamburq dramaturgiyası" əsəri |
Video-En. |
1767 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
L'Ingénu
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Safdil" əsəri |
Video-En. |
1768 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
La Princesse de Babylon
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Fransua Meri Arue Volterin "Babilin şahzadə xanımı" əsəri |
Video-En. |
1768 |
|
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach |
Video-Az. |
La Contagion sacrée
|
|||
Alman mənşəli fransız filosofu, ateist əsərlər müəllifi kimi tanınan Holbaxın anonim çap etdirdiyi "Müqəddəs yoluxuculuq" əsəri. |
Video-En. |
1768 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Des singularités de la nature
|
|||
Fransız yazıçısı və filosofu Fransua Volterin "Təbiətin fenomenləri haqqında" əsəri |
Video-En. |
1769 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Entretien entre D'Alembert et Diderot
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Dalamberin Didro ilə söhbəti" əsərində Dalamber iləmübahisə edən Didro belə bir fikir irəli sürür ki, bütün materiyanın hiss etmə qabiliyyəti vardırş buna görə də, Dekartçıların ardınca gedərək ruh haqqında danışmağa ehtiyac yoxdur. |
Video-En. |
1769 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Le reve de d'Alembert
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Dalamberin yuxusu" əsəri |
Video-En. |
1770
|
|
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach |
Video-Az. |
Essai sur les préjugés
|
|||
Alman mənşəli fransız filosofu, ateist əsərlər müəllifi kimi tanınan Holbaxın anonim çap etdirdiyi "Xurafata dair esse" əsəri. |
Video-En. |
1770
|
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
De la suffisance de la religion naturelle
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Təbii dinin kifayət dərəcədə olması barədə" əsəri |
Video-En. |
1770
|
|
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach |
Video-Az. |
Le Système de la nature
|
|||
Alman mənşəli fransız filosofu, ateist əsərlər müəllifi kimi tanınan Holbax özünün "Təbiət sistemi, və ya Fiziki və mənəvi dünyanın qanunları haqqında" adlı əsərində Volterin ateizmlə bağlı ittihamlarına cavab verir. Kitab anonim çap olunur və müasirləri tərəfindən "materializmin bibliyası" adlandırılır. Kitab Paris Parlamendə mühakimə olunur və yandırılmağa məhkum edilir. Roma-katolik kilsəsi kitabı "Qadağan olunmuş kitablar indeksinə" daxil edir. |
Video-En. |
1771 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Lettres de Memmius à Cicéron
|
|||
Fransız yazıçısı və filosofu Fransua Volterin "Memmiusun Siserona məktunları" əsəri Holbaxın "Təbiət sistemi"nin tənqidinə həsr olunmuşdur. burada XVIII əsr fransız manerializmi hərtərəfli təhlil olunur. Burada artıq dinin də, o cümlədən deizmin də tənqidi yer alır, Tanrının varlığının sübut üsullarının çətinlikləri üzə çıxarılır. |
Video-En. |
1771-74 |
|
Friedrich Heinrich Jacobi |
Video-Az. |
Briefwechsel zwischen Goethe und Jacobi
|
|||
Qöte və Yakobi arasında yazışma |
Video-En. |
1772 |
|
Johann Gottfried Herder |
Video-Az. |
Abhandlung über den Ursprung der Sprache
|
|||
Alman mədəniyyət tarixçisi və filosofu İohan Gotfrid Herderin "Dilin yaranması " əsəri |
Video-En. |
1772 |
|
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach |
Video-Az. |
Bon Sens, on idées naturelles opposees aux idées surnaturelles
|
|||
Alman mənşəli fransız filosofu, ateist əsərlər müəllifi kimi tanınan Holbaxın anonim çap etdirdiyi "Ümumi hiss, və ya Təbii ideyalar fövqəltəbii ideyalara qarşıdır" əsəri. |
Video-En. |
1772 |
|
Claude Adrien Helvétius |
Video-Az. |
De l’Homme
|
|||
İsveçrə mənşəli fransız filosofu Helvetsinin ölümündən sonra çap olunan "İnsan haqqında" əsəri |
Video-En. |
1772 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Réfutation suivie de l'ouvrage d'Helvétius intitulé l'Homme
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Helvetsinin "İnsan haqqında" kitabının ardıcıl təkzibi" əsəri |
Video-En. |
1772 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Voltaire Il faut prendre un parti, ou le principe d'action
|
|||
Fransız yazıçısı və filosofu Fransua Volter özünün "Seçim etmək lazımdır, və ya əməl prinsipi" əsərində Holbaxın "Təbət sistemi" ilə polemikada Tanrı və Təbiət növzularına dair öz deist arqumentasiyasını gücləndirməyə çalışmışdır. |
Video-En. |
1773
|
|
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach |
Video-Az. |
Système social
|
|||
Alman mənşəli fransız filosofu, ateist əsərlər müəllifi kimi tanınan Holbaxın dini əvəs edə bilən fəlsəfi sistem ortaya qoymağa çalışır, lakin onun bu istiqamətdə yazdığı əsərindən biri olan "Sosial sistem" daha onun əvvəlki əsərləri qədər uğurlu olmur. Çünki onun dinə qarçı mübariz ruhu sosial və siyasi sistemə qarşı mübariz deyildi, o xalqı inqilaba çağırmırdı, təhsilli sinifləri korrupsiyaya uğramış siyasi sistemi islahatlarla xilas etməyə çağırırdi. Dövrqn ruhu isə inqilabi ruh idi. |
Video-En. |
1773 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Entretien d'un philosophe avec la Madame la Maréchale de **
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Marşal ** xanımı ilə filosofun söhbəti" əsəri |
Video-En. |
1773–1774 |
|
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach |
Video-Az. |
Politique naturelle
|
|||
Alman mənşəli fransız filosofu, ateist əsərlər müəllifi kimi tanınan Holbaxın dini əvəs edə bilən fəlsəfi sistem ortaya qoymağa çalışır, lakin onun bu istiqamətdə yazdığı əsərindən biri olan "Təbii siyasət" daha onun əvvəlki əsərləri qədər uğurlu olmur. Çünki onun dinə qarçı mübariz ruhu sosial və siyasi sistemə qarşı mübariz deyildi, o xalqı inqilaba çağırmırdı, təhsilli sinifləri korrupsiyaya uğramış siyasi sistemi islahatlarla xilas etməyə çağırırdi. Dövrqn ruhu isə inqilabi ruh idi. |
Video-En. |
1773-1777 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Paradoxe sur le comédien
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Aktyor barədə paradoks" əsəri |
Video-En. |
1774
|
|
Joseph Priestley |
Video-Az. |
An Examination of Dr. Reid's Inquiry into the Human Mind
|
|||
İngilis filosofu və teoloqu Cozef Pristlinın "Dr. Ridin insan şüuruna dair tədqiqatının təhlili" əsəri |
Video-En. |
1774
|
|
Benjamin Franklin. |
Video-Az. |
|
|||
Amerika dövlətinin qurucularından biri, Amerika Fəlsəfə Cəmiyyətinin banisi, sonradan Pensilvaniya Universitetinin əsasını çevrilən Filadelfiya Akademiyasının yaradıcısı Benjamin Franklinin(1705-1790) "Gənc tarirə məsləhətlər" əsərində "Vaxt - puldur" aforizmini irəli sürür. |
Video-En. |
1774
|
|
Thomas Jefferson |
Video-Az. |
A Summary View of the Rights of British America |
|||
Amerika dövlətinin qurucularından biri, sonradan ABŞ-ın üçüncü prezidenti Tomas Ceffersonun "Britaniya Amerikasında insan hüquqlarına ümumi baxış" kitabı onun öncə yazdığı məqalələr toplusundan ibarətdir. Cefferson təsdiq edir ki, Amerikada kolonistlər təbii öznüidarə hüququna malikdirlər. İngilis parlamenti yalnız Böyük Britaniyanın ərazisində hakimiyyətə malikdir. |
Video-En. |
1774
|
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Discours d'un philosophe à un roi
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Filosofun krala ünvanlanan nitqi" əsəri |
Video-En. |
1774 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
De l'âme
|
|||
Fransız yazıçısı və filosofu Fransua Volterin "Ruh haqqında" əsəri |
Video-En. |
1774
|
|
Johann Gottfried Herder |
Video-Az. |
Auch eine Philosophic der Geschichte zur Bildung der Menschheit.
|
|||
Alman mədəniyyət tarixçisi və filosofu İohan Gotfrid Herder özünün "Bəşəriyyətin daha bir tarix fəlsəfəsi" əsərində maarifçilərin rasional tarix fəlsəfəsini tənqid edir. |
Video-En. |
1775
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
|
Über die verschiedenen Rassen der Menschen
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Müxtəlif insan irqləri barədə" əsəri |
Video-En. |
1775
|
Joseph Priestley |
Video-Az. |
|
Hartley's Theory of the Human Mind on the Principle of the Association of Ideas
|
|||
İngilis filosofu və teoloqu Cozef Pristlinın "Hartlinin ideyaların assosiasiyası prinsipi üzərində qurulmuş insan şüuru nəzəriyyəsi" əsəri |
Video-En. |
1776
|
Adam Smith |
Video-Az. |
|
An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations
|
|||
|
Video-En. |
1776 |
|
Paul-Henri Thiry, baron d’Holbach |
Video-Az. |
Morale universelle
|
|||
Alman mənşəli fransız filosofu, ateist əsərlər müəllifi kimi tanınan Holbaxın dini əvəs edə bilən fəlsəfi sistem ortaya qoymağa çalışır, lakin onun bu istiqamətdə yazdığı əsərindən biri olan "Universal Əxlaq" daha onun əvvəlki əsərləri qədər uğurlu olmur. Çünki onun dinə qarçı mübariz ruhu sosial və siyasi sistemə qarşı mübariz deyildi, o xalqı inqilaba çağırmırdı, təhsilli sinifləri korrupsiyaya uğramış siyasi sistemi islahatlarla xilas etməyə çağırırdi. Dövrqn ruhu isə inqilabi ruh idi. |
Video-En. |
1776 |
|
Gabriel Bonnot de Mably
|
Video-Az. |
De la législation, ou Principes des lois
|
|||
Fransız maarifçi-filosofu, utopist, Kondilyakın qardaşı Qabriel Bonno de Mablinin "Qanunvericilik və ya Qanunların prinsipləri" əsəri |
Video-En. |
1776 |
|
Honoré Gabriel Riqueti, comte de Mirabeau |
Video-Az. |
Essai sur le despotisme
|
|||
Fransız inqilabçısı və dövlət xadimi Honore Qabriel Riketi de Mirabonun "Despotizm barədə esse" əsəri |
Video-En. |
1776
|
|
Anne Robert Jacques Turgot, baron de l’Aulne, |
Video-Az. |
Réflexions sur la formation et la distribution des richesses
|
|||
Fransız iqtisadçısı, dövlət xadimi və filosofu Ann Rober Jak Türqonun "Var-dövlətin yaradılması və bölüşdürülməsi barədə düşüncələr" əsəri |
Video-En. |
1776
|
Thomas Paine |
Video-Az. |
|
Common Sense
|
|||
İngilis-Amerikan publisisti və filosofu Tomas Peynin Peynin "Ümumi duyğu" əsəri |
Video-En. |
1777
|
Joseph Priestley |
Video-Az. |
|
Disquisitions relating to Matter and Spirit
|
|||
İngilis filosofu və teoloqu Cozef Pristlinın "Materiya və ruh üzərində düşüncələr" əsəri |
Video-En. |
1777 |
|
François Marie Arouet Voltaire |
Video-Az. |
Dialogues d'Évhémère
|
|||
Fransız yazıçısı və filosofu Fransua Volterin sonuncu və ümumiləşdirici əsəri olan "Evgemer dialoqları" Platonun dialoqları nümunəsində yaradılmış bir əsərdir. Burada obrazı yaradılan Evgemer b.e.ə IV əsr qədim yunan filosofu olmuşdur. Evgemer obrazı Volterin deist dünyagörüşünün ifadəçisidir. |
Video-En. |
1777
|
|
Joseph Priestley |
Video-Az. |
The Doctrine of Philosophical Necessity Illustrated
|
|||
İngilis filosofu və teoloqu Cozef Pristlinın "Fəlsəfi zərurət doktrinası" əsəri |
Video-En. |
1778 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Essai sur Sénèque
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Seneka barədə esse" əsəri |
Video-En. |
1779 |
|
Friedrich Schiller. |
Video-Az. |
Philosophie der Physiologie
|
|||
Alman filosofu Fridrix Şillerin "Fiziologiyanın fəlsəfəsi" əsəri |
Video-En. |
1779
|
|
David Hume |
Video-Az. |
Doalogues Concerning Natiral Religion
|
|||
İngilis filosofu David Hyumun "Təbii din haqqında dialoqlar" əsəri |
Video-En. |
1780 |
|
Friedrich Schiller. |
Video-Az. |
Über den Zusammenhang der tierischen Natur des Menschen mit seiner geistigen
|
|||
Alman filosofu Fridrix Şillerin "İnsanın heyvani təbiəti ilə onun mənəvi təbiətinin qarşılıqlı əlaqəsi haqqında" əsəri |
Video-En. |
1779
|
|
Friedrich Heinrich Jacobi |
Video-Az. |
Woldemar: ein Seltenheit aus der Naturgeschichte
|
|||
Alman filosofu və yazıçısı, teizm mövqeyində dayanaraq Kantın, Fixtenin və Şellinqin rasionalizmini tənqid edən, "nihilizm" terminini ixtira edərək bu termini Maarifçiliyə tətbiq edən, "hiss və inam" fəlsəfəsinin müəllifi Fridrix Henrix Yakobinin "Voldemar: təbii tarixdən nadir hal" romanında özünün dini-fəlsəfi görüşlərini bədii formada ifadə etmişdir |
Video-En. |
1780 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Éléments de physiologie
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Fiziologiyanın elementləri" əsəri |
Video-En. |
1780 |
|
Marie Jean Antoine Nicolas de Caritat, marquis de Condorcet |
Video-Az. |
Observations sur le XXIX e livre de “L'Esprit des lois”
|
|||
Fransız filosofu, riyaziyyatçısı və siyasi xadimi, tərəqqi nəzəriyyəsinin banisi Nikol de Kondorsenin "Monteskyönün "Qanunların ruhu barədə" kitabına dair qeydlər"i |
Video-En. |
1780
|
|
Joseph Priestley |
Video-Az. |
Letters to a Philosophical Unbeliever
|
|||
İngilis filosofu və teoloqu Cozef Pristli özünün "Fəlsəfi dinsizlərə məktublar" adlı əsərində Holbaxın "Təbiətin sistemi"nə və Deyvid Hyumun "Təbii dinə dair dialoq"una cavab olaraq qeyd edir ki, materializm and determinizm Tanrıya inamla bir araya sığa bilər.
|
Video-En. |
1780
|
|
Gotthold Ephraim Lessing |
Video-Az. |
Die Erziehung des Menschengeschlechts
|
|||
Alman şairi, dramaturqu, və sənət nəzəriyyəçisi Gothold Efraim Lessinqin "İnsan nəslinin tərbiyəsi" əsəri |
Video-En. |
1781
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Kritik der reinen Vernunft
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın əsas əsəri sayılan "Xalis zəkanın tənqidi" insanın idraki qabiliyyətlərinin imkanlarının müəyyənləşdirilməsinə həsr olunmuşdur. Əsərin Girişində Kant qarşısına qoyduğu məqsədi belə izah edirdi ki, insan zəkasını çoxsaylı suallarla yükləyiblər və zəka öz təyinatına görə, bu suallara cavab verməlidir. amma zəka bütün bu çoxsaylı suallarla cavab vermək imkanına malikdirmi? Əsərin Girişində həmçinin xalis və empirik idrak arasındakı fərqlər nəzərdən keçirilir, aprior və aposterior biliklər, analitik və sintetik mühakimələr arasında paralellər aparılır. Xalis idrak termini altında Kant nəzəri idrakı, empirik idrak termini altında isə təcrübi idrakı başa düşür. Aprior bilik təcrübədən öncə mövcud olan, aposterior bilik isə təcrübə nəticəsində əldə olunan bilikdir. Analitik mühakimə o mühakimədir ki, mühakimənin subyektinə aid olan xassələri üzə çıxarır, yeni bilik təqdim etmir. Sintetik mühakimə isə o mühakimədir ki, mühakimənin subyektində olmayan biliyi, yeni biliyi təqdim etmir. Əsərın məzmunu bütövlüdə isə "transsendental estetika" və "transsendental məntiq" hissələrindən ibarətdir. İkinci hissə olan "transsendental məntiq" isə öz növbəsində iki bölməyə - "transsendental analitikaya" və "transsendental dialektikaya" ayrılır. "Transsendental estetika" insanın idraki qabiliyyətlərindən birincisinin, hissiyyatın nəzərdən keçirilməsinə həsr olunmuşdur. "Transsendental analitikaya"da ikinci idraki qabiliyyət, yəni dərrakə, "transsendental dialektika"da isə üçüncü idraki qabiliyyət, yəni zəka nəzərdən keçirilir. "Xalis zəkanın tənqidi"ndə Kantın gəldiyi ümumi nəticə isə ondan ibarətdir ki, insanın idraki qabiliyyətləri olan hissiyyat, dərrakə və zəka vasitəsilə əldə olunan biliklərin məzmunu onların obyektlərinin məzmunu ilə deyil, insanın idraki qabiliyyətlərinin öz xüsusiyyətləri ilə müəyyən olunur. |
Video-En. |
1781
|
|
Friedrich Heinrich Jacobi |
Video-Az. |
Eduard Allwills Briefsammlung
|
|||
Alman filosofu və yazıçısı, teizm mövqeyində dayanaraq Kantın, Fixtenin və Şellinqin rasionalizmini tənqid edən, "nihilizm" terminini ixtira edərək bu termini Maarifçiliyə tətbiq edən, "hiss və inam" fəlsəfəsinin müəllifi Fridrix Henrix Yakobinin "" romanında özünün dini-fəlsəfi görüşlərini bədii formada ifadə etmişdir. |
Video-En. |
1782
|
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Addition a la lettre precedente
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Korlar haqqında məktuba əlavə" əsəri |
Video-En. |
1783 |
|
Moses Mendelssohn |
Video-Az. |
Was ist Aufklärung?
|
|||
"Almanların Sokratı" adını almış yəhudi mənşəli alman filosofu, ideyaları alman maarifçiliyində və yəhudiliyin reformizmində görkəmli rol oynamış Mozes Mendelsonun "Maarifçilik nədir?" əsəri |
Video-En. |
1782
|
|
Jean-Jacques Rousseau |
Video-Az. |
Confessions
|
|||
Fransız filosofu Jan Jak Russonun "Etiraf" əsəri |
Video-En. |
1783 |
|
Gabriel Bonnot de Mably
|
Video-Az. |
Principes de morale
|
|||
Fransız maarifçi-filosofu, utopist, Kondilyakın qardaşı Qabriel Bonno de Mablinin "Əxlaqın prinsipləri" əsəri |
Video-En. |
1783
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Prolegomena zu einer jeden künftigen Metaphysik, die als Wissenschaft wird auftreten können
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Hər hansı gələcək metafizikaya dair proleqomenlər" əsəri |
Video-En. |
1784 |
|
Friedrich Schiller. |
Video-Az. |
Die Schaubühne als eine moralische Anstalt betrachtet
|
|||
Alman filosofu Fridrix Şillerin "Teatrın əxlaqi təsisat olaraq qəbul edilməsi" əsəri |
Video-En. |
1784
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Suala cavab: Maarifçilik nədir?" əsəri |
Video-En. |
1784-91 |
|
Johann Gottfried Herder |
Video-Az. |
Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit
|
|||
Alman mədəniyyət tarixçisi və filosofu İohan Gotfrid Herderin "Bəşərin tarix fəlsəfəsinə dair ideyaları" əsəri |
Video-En. |
1784
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Idee zu einer allgemeinen Geschichte in weltbürgerlicher Absicht
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Kosmopolit niyyətlə ümumi tarix ideyasına dair" əsəri |
Video-En. |
1785
|
|
Moses Mendelssohn |
Video-Az. |
Morgenstunden, oder Vorlesungen über das Dasein Gottes
|
|||
"Almanların Sokratı" adını almış yəhudi mənşəli alman filosofu, ideyaları alman maarifçiliyində və yəhudiliyin reformizmində görkəmli rol oynamış Mozes Mendelsonun "Səhər saatları, və ya Tanrının mövcudluğu barədə mühazirələr" kitabı müəllifin fəlsəfi vəsiyyəti kimi tanınır. Müəllif burada Spinozanın ideyalarını inkişaf etdirir, amma Spinozanın əksinə olaraq təsdiq edir ki, dünyanın Tanrıda immanent mövcudluğu ilə yanaşı, dünyanın Tanrıdan kənar mövcudluğunu da qəbul etmək lazımdır. Baxmayaraq ki, dünyanın Tanrıdan kənar mövcudluğu dünyanın Tanrıdan asılı mövcudluğudur. Mendelsonun gəldiyi nəticə ondan ibarətdir ki, hətta panteist də dünyanın Tanrı tərəfindən yaradılması aktını qəbul etməlidir. Belə bir panteist nümunəsi kimi Mendelson Lessinqi göstərmiş və bununla da alman cəmiyyətində "Lessinqin spinoizmi barədə mübahisə"nin meydana çıxmasına və eyni zamanda Spinozanın populyarlaşdırılmasına səbəb olmuşdur. "Lessinqin spinoizmi barədə mübahisə"də Mendelsonun əsas opponenti isə irrrasionalist filosof Yakobi oldu və bu mübahisə bütövlükdə dövrün intellektual həyatının mühüm hadisələrindən birinə çevrildi, nəticədə Mendelsonun ideyaları Qüteyə, Şillerə, Kanta və Lessinqə güclü təsir göstərdi. |
Video-En. |
1785 |
|
Friedrich Heinrich Jacobi |
Video-Az. |
Briefwechsel Jacobis mit Hamann
|
|||
Yakobinin Haman ilə yazışması |
Video-En. |
1785 |
|
Friedrich Schiller. |
Video-Az. |
An die Freude
|
|||
Alman filosofu Fridrix Şillerin "Sevinc" odası |
Video-En. |
1785 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Jacques le fataliste et son maître Jak fatalist və onun Sahibi
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Jak Fatalist və onun Sahibi" əsərində adı göstərilməyən sahiblə onun nökəri Jak diqqət mərkəzindədir. onlar arasında hakimiyyət uğrunda yarış gedir. burada fransız zadəganlarının üçüncü təbəqədən asılılıına işarə vurulur. |
Video-En. |
1785
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Grundlegung zur Metaphysik der Sitten.
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Əxlaqın metafizikasının əsası" əsəri |
Video-En. |
1785
|
|
Marie Jean Antoine Nicolas de Caritat, marquis de Condorcet |
Video-Az. |
Essai sur l’application de l’analyse à la probabilité des décisions rendues à la pluralité des voix
|
|||
Fransız filosofu, riyaziyyatçısı və siyasi xadimi, tərəqqi nəzəriyyəsinin banisi Nikol de Kondorsenin "Seçkilərin əksəriyyət tərəfindən qiymətləndirilməsinə analizin tətbiqinə dair barədə düşüncələr" əsəri |
Video-En. |
1785
|
|
Thomas Reid |
Video-Az. |
Essays on the Intellectual Powers of Man
|
|||
Şotland-ingilis filosofu, Şotland Sağlam Düşüncə Məktəbinin banisi Tomas Ridin "İnsanın intellektual qüdrəti ilə bağlı Esse" əsəri |
Video-En. |
1785 |
|
Friedrich Heinrich Jacobi |
Video-Az. |
Ueber die Lehre des Spinoza in Briefen an Mendelssohn
|
|||
Alman filosofu və yazıçısı, teizm mövqeyində dayanaraq Kantın, Fixtenin və Şellinqin rasionalizmini tənqid edən, "nihilizm" terminini ixtira edərək bu termini Maarifçiliyə tətbiq edən, "hiss və inam" fəlsəfəsinin müəllifi Fridrix Henrix Yakobinin çap etdirdiyi Mendelsona ünvanlanan "Spinozanın təliminə dair məktublar"da Spinozanı "dərakəvi rasionalzm"in klassik nümunəsi hesab etmiş və onun simasında Maarifçiliyin "dərrakəvi rasionalzm"inə qarşı çıxış etmişdir. Yakobinin fikrinə görə, "dərakəvi rasionalzm" insanda onun şəxsiyyətinin əzəli və şərtsiz mənbəyini və ona xas olan azadlığı üzə çıxarmaq qüdrətinə malik deyildir və qaçımaz olaraq ya naturalizmə, ateizmə və determinizmə (Spinoza), ya da subyektiv idealizmə gətirib çıxarır. Kantı tənqid edərkən, Yakobi onun təliminin əsas ziddiyyətini üzə çıxarmışdır: "özündə şey" müqəddiməsi olmadan Kantın fəlsəfəsinə daxil olmaq mümkün deyildir, amma bu müqəddimə ilə onun daxilində qalmaq da mümkün deyildir. Kantın qəti imperativinə qarşı Yakobi şəxsiyyətin əxlaqi muxtariyyatını qoyur. |
Video-En. |
1786
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Metaphysische Anfangsgründe der Naturwissenschaft
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Təbii elmin metafizik əsasları" əsəri |
Video-En. |
1786 |
|
Carl Leonhard Reinhold |
Video-Az. |
Briefe über die Kantsche Philosophie
|
|||
Alman filosofu Karl Leonhard Reynholdun "Kant fəlsəfəsi haqqında məktublar" əsərini Kant oxumuş və bəyənmişdi. Bu məktublar fəlsəfəsinin populyarlaşmasına da ciddi təsir göstərmişdir. |
Video-En. |
1787
|
|
Friedrich Heinrich Jacobi |
Video-Az. |
David Hume ber den Glauben, oder Idealismus und Realismus
|
|||
Alman filosofu və yazıçısı, teizm mövqeyində dayanaraq Kantın, Fixtenin və Şellinqin rasionalizmini tənqid edən, "nihilizm" terminini ixtira edərək bu termini Maarifçiliyə tətbiq edən, "hiss və inam" fəlsəfəsinin müəllifi Fridrix Henrix Yakobinin "David Hyum inam haqqında, və ya İdealizm və Realizm" əsəri Yakobi Hyumun ardınca gedərək, təsdiq edir ki, həqiqət intuitiv hissdə dərk olunur, son reallıq isə instinktiv əqidənin, və ya inamın predmeridir. Yakobi belə hesab edir ki, şeylərin real mövcudluğu insan şüuruna bilavasitə verilmişdir və bu bilavasitə yəqinliyi o, inam, vəhy, hiss, həmçinin zəka adlandırır və bunu dərrakəyə qarşı qoyur. |
Video-En. |
1787
|
|
John Adams |
Video-Az. |
Defence of the Constitution and Governement of the United States Volume 1-3
|
|||
Amerika dövlətinin qurucularından biri, ABŞ-ın ikinci prezidenti Con Adamsın "Birləşniş Ştatlarda Konstitusiyanın və Hökumətin müdafiəsi" əsəri |
Video-En. |
1788
|
|
Emmanuel Joseph Sieyès |
Video-Az. |
Essai sur les privilèges
|
|||
Fransız inqilabçısı, dövlət və siyasi xadimi Emmanuel Jozef Syesesin "İmtiyazlar haqqında esse" əsəri |
Video-En. |
1788
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Kritik der praktischen Vernunft
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Praktik zəkanın tənqidi" əsəri |
1788
|
|
Thomas Reid |
Video-Az. |
Essays on the Active Powers of the Human Mind
|
|||
Şotland-ingilis filosofu, Şotland Sağlam Düşüncə Məktəbinin banisi Tomas Ridin "İnsan zəkasının aktiv qüdrəti ilə bağlı Esse" əsəri |
Video-En. |
1789
|
|
Emmanuel Joseph Sieyès |
Video-Az. |
Qu’est-ce que le Tiers État ?
|
|||
Fransız inqilabçısı, dövlət və siyasi xadimi Emmanuel Jozef Syesesin "Üçüncü təbəqə nədir?" əsəri |
Video-En. |
1789
|
|
Jeremy Bentham |
Video-Az. |
Introduction to the Principles of Morals and Legislation
|
|||
İngilis sosioliqu və hüquqşünası, siyasi liberalizmin ən böyük nəzəriyyəçilərindən biri, utilitarizm cərəyanının banisi İeremiya Bentamın "Əxlaq və qanunvericilik prinsiplərinə giriş" əsəri |
Video-En. |
1789
|
|
Carl Leonhard Reinhold |
Video-Az. |
Versuch einer neuen Theorie des menschlichen Vorstellungsvermögens
|
|||
Alman filosofu Karl Leonhard Reynholdun "İnsani təsəvvür qabiliyyətinin yeni nəzəriyyəsinin eskizi" əsəri |
Video-En. |
1789
|
|
Emmanuel Joseph Sieyès |
Video-Az. |
Reconnaissance et exposition des droits de l’homme et du citoyen
|
|||
Fransız inqilabçısı, dövlət və siyasi xadimi Emmanuel Jozef Syesesin "İnsan və vətəndaş hüquqlarının tanınması və şərhi" əsəri bürosurası insan hüquqları deklarasıyasının bir sələfi oldu. |
Video-En. |
1789
|
|
Antoine Rivarol |
Video-Az. |
|
|||
Fransız yazıçısı və moralist-filosofu Antuan Rivarolun ölümündən xeyli sonra çap olunan "Xalq və qara camaat" məqaləsi |
Video-En. |
1790
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Kritik der Urteilskraft
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Mühakimə qabiliyyətinin tənqidi" əsəri |
Video-En. |
1790
|
|
Edmund Burke |
Video-Az. |
Reflections on the Revolution in France "
|
|||
Edmund İngilis-İrland filosofu Edmund Börkün "Fransada inqilab haqqında düşüncələr" əsəri |
Video-En. |
1790
|
|
Thomas Cooper |
Video-Az. |
Tracts, Ethical, Theological, and Political
|
|||
Anglo-Amerikan iqtisadçı və siyasi filosofu Tomas Kuperin "Etik, Teoloji və Siyasi traktat"ı |
Video-En. |
1791
|
|
Thomas Paine |
Video-Az. |
Rights of Man
|
|||
İngilis-Amerikan publisisti və filosofu Tomas Peynin Peynin "İnsanın hüquqları" əsəri |
Video-En. |
1791 |
|
Denis Diderot |
Video-Az. |
Principes philosophiques sur la matière et le mouvement
|
|||
Fransız filosofu və yazıçısı Deni Didronun "Materiya və hərəkətlə bağlı fəlsəfi prinsiplər" əsəri |
Video-En. |
1792 |
|
Johann Gottlieb Fichte. |
Video-Az. |
Versuch einer Kritik aller Offenbarung
|
|||
İohann Gottlib Fixtenin "Hər hansı bir vəhyin tənqidinə dair bir cəhd" əsəri |
Video-En. |
1792 |
|
Friedrich Schiller. |
Video-Az. |
Über den Grund des Vergnügens an tragischen Gegenständen
|
|||
Alman filosofu Fridrix Şillerin "Faciəvi mövzuların gətirdiyi həzzin səbəbi haqqında" əsəri |
Video-En. |
1792 |
|
Johann Gottlieb Fichte |
Video-Az. |
Bestimmung des Gelehrten
|
|||
İohann Gottlib Fixtenin "Alimin təyinatı" əsəri |
Video-En. |
1793 |
|
Friedrich Schiller. |
Video-Az. |
Über Anmut und Würde
|
|||
Alman filosofu Fridrix Şillerin "Qrasiya və ləyaqət haqqında" əsəri |
Video-En. |
1793
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Din yalnız zəka hədləri daxilində" əsəri |
Video-En. |
1793 |
|
Friedrich Schiller. |
Video-Az. |
Kallias-Briefe |
|||
Alman filosofu Fridrix Şiller dostu Körnerə yazdığı məktublarda qələmə aldığı gözəlliyə dair fikirləri Kallias oder Über die Schönheit adlandıracagı əsas traktatının əsasına çevirməyi planlaşdlrsa da, sonradan bunu yığcam şəkildə həyata keçirir və bu fikirlərin yığcam toplusunu "Gözəllik məktubları" kimi tərcümə oluna bilən"Kallias-Briefe" adı altında çap etdirir. |
Video-En. |
1793
|
|
Benjamin Franklin |
Video-Az. |
The private life of the late Benjamin Franklin (Autobiography)
|
|||
Amerika dövlətinin qurucularından biri, Amerika Fəlsəfə Cəmiyyətinin banisi, sonradan Pensilvaniya Universitetinin əsasını çevrilən Filadelfiya Akademiyasının yaradıcısı Benjamin Franklinin(1705-1790) "Avtobioqrafiya"sı |
Video-En. |
1793 |
|
Friedrich Schiller. |
Video-Az. |
Augustenburger Briefe
|
|||
Alman filosofu Fridrix Şillerin "Auqustenburger məktubları" əsəri müəllifin estetikaya dair məktubları əsasında yaradılmışdır |
Video-En. |
1794 |
|
Johann Gottlieb Fichte |
Video-Az. |
Über den Begriff der Wissenschaftslehre oder der sogenannten Philosophie
|
|||
İohann Gottlib Fixtenin "Elmşünaslıq və ya fəlsəfə adlanan anlayış barədə" əsəri |
Video-En. |
1794
|
|
Gabriel Bonnot de Mably
|
Video-Az. |
Du cours et de la marche des passions dans la société
|
|||
Fransız maarifçi-filosofu, utopist, Kondilyakın qardaşı Qabriel Bonno de Mablinin ölümündən sonra çap olunan "Ehtirasların cəmiyyətdə fəaliyyəti və təsiri" əsəri |
Video-En. |
1794
|
|
Marie Jean Antoine Nicolas de Caritat, marquis de Condorcet |
Video-Az. |
Esquisse d’un tableau historique des progrès de l’esprit humain
|
|||
Fransız filosofu, riyaziyyatçısı və siyasi xadimi, tərəqqi nəzəriyyəsinin banisi Nikol de Kondorsenin "İnsan zəkasının tərəqqisinin tarixi mənzərəsinin eskizi" əsəri |
Video-En. |
1794
|
|
Thomas Paine |
Video-Az. |
The Age of Reason
|
|||
İngilis-Amerikan publisisti və filosofu Tomas Peynin "Zəka əsri" əsəri |
Video-En. |
1794
|
|
|
Video-Az. |
|
|||
Lamarkın "Əsas fiziki hadisələrin səbəbləri haqqında tədqiqatlar" əsəri |
Video-En. |
1795 |
|
Johann Gottlieb Fichte. |
Video-Az. |
Grundlage der gesamten Wissenschaftslehre
|
|||
İohann Gottlib Fixtenin "Ümumi elmşünaslığın əsasları" əsəri |
Video-En. |
1795 |
|
Étienne Bonnot de Condillac |
Video-Az. |
La logique, ou, Les premiers développement de l'art de penser
|
|||
Fransız filosofu, abbat, Mablinin qardaşı, Etyen Bonno de Kondilyakın ölümündən sonra çap olunan "Məntiq və ya düşünmə sənətinin başlanğıcı" əsəri |
Video-En. |
1795—96 |
|
Karl Wilhelm Friedrich Schlegel |
Video-Az. |
Über das Studium der Griechischen Poesie
|
|||
Alman şari, tənqidçisi və filosofu Karl Vilhelm Fridrix Şlegelin "Yunan poeziyasının öyrənilməsinə dair" əsəri alman romantizminin proqramı adlandırılır, burada "təbii" və "süni" mədəniyyət, "estetik inqilab" anlayışları irəli sürülür |
Video-En. |
1795 |
|
Friedrich Wilhelm Joseph Schelling. |
Video-Az. |
Vom Ich als Princip der Philosophie
|
|||
Alman filosofu Friedrix Vilhelm Yozef Şellinqin "Mən fəlsəfənin prinsipi kimi" əsəri |
Video-En. |
1795 |
|
Friedrich Schiller. |
Video-Az. |
Über die ästhetische Erziehung des Menschen
|
|||
Alman filosofu Fridrix Şillerin "İnsanın estetik tərbiyəsi haqqında" əsəri |
Video-En. |
1795 |
|
Wilhelm von Humboldt |
Video-Az. |
Über
Denken und Sprechen |
|||
Alman filosofu və linqvisti, dövlət xadimi, Humbolt Berlin Universitetinin banisi Vilhelm von Humboltun (1767-1835) "Təfəkkür və dil haqqında" adlı əsəri |
Video-En. |
1795 |
|
Sébastien-Roch Nicolas de Chamfort |
Video-Az. |
Maximes et pensées, caractères et anecdotes
|
|||
Fransız yazıçısı və moralist-filosofu, iqnilabşı, Bastiliyanın alınmasında şəxsən iştirak edən Sebastyen-Roch Nicolas de Şamforun "Məksimlər və fikirlər, xarakterlər və lətifələr" əsəri |
Video-En. |
1795
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Zum ewigen Frieden.
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Əbədi sülh" əsəri |
Video-En. |
1795 |
|
Friedrich Wilhelm Joseph Schelling |
Video-Az. |
Philosophische Briefe über Dogmatismus und Kriticismus
|
|||
Alman filosofu Friedrix Vilhelm Yozef Şellinqin "Doqmatizm və kritisizm barədə fəlsəfi məktub" əsəri |
Video-En. |
1795 |
|
Friedrich
Schiller. |
Video-Az. |
Über
naive und sentimentalische Dichtung |
|||
Alman filosofu Fridrix Şillerin "Sadəlövh və sentimental poeziya haqqında" əsəri |
Video-En. |
1796 |
Joseph
de Maistre |
Video-Az. |
|
Considérations
sur |
|||
Fransız yazıçısı və moralist-filosofu Jozef de Mestrın "Fransa haqqında düşüncələr" əsəri |
Video-En. |
1796
|
Louis-Gabriel-Ambroise de Bonald. |
Video-Az. |
|
Théorie du pouvoir politique et religieux dans la société civile |
|||
Fransız filosofu, tradisionalizmin banisi, Restavrasiya dövrünün aktiv siyasi xadimi, zadəgan, müşketyorlar rotasının zabiti Luis-Gabriel-Ambruaz Bonaldın "Vətəndaş cəmiyyətində siyasi və dini hakimiyyət nəzəriyyəsi" əsəri |
Video-En. |
1796 |
|
Joseph de Maistre |
Video-Az. |
Examen de la philosophie de Bacon
|
|||
Fransız yazıçısı və moralist-filosofu Jozef de Mestrı Parisdə, onun ölümündən sonra çap olunan "Bekonun fəlsəfəsinin sınagı" əsəri |
Video-En. |
1797 |
|
Johann Gottlieb Fichte |
Video-Az. |
Grundlage des Naturrechts
|
|||
İohann Gottlib Fixtenin "Təbii hüququn əsasları" əsəri
|
Video-En. |
1797
|
|
Johann Gottfried Herder |
Video-Az. |
Briefe zur Beforderung der Humanifot
|
|||
Alman mədəniyyət tarixçisi və filosofu İohan Gotfrid Herderin "Humanizmin həvəsləndirilməsi üçün məktublar" əsəri |
Video-En. |
1797
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Metaphysik der Sitten
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Əxlaqın metafizikası" əsəri |
Video-En. |
1797 |
|
Johann Gottlieb Fichte |
Video-Az. |
Wissenschaftslehre nova methodo
|
|||
İohann Gottlib Fixtenin "Elmşünaslığın yeni təsviri" əsəri
|
Video-En. |
1797 |
|
Friedrich Wilhelm Joseph Schelling |
Video-Az. |
Ideen zur Philosophie der Natur
|
|||
Alman filosofu Friedrix Vilhelm Yozef Şellinqin "Təbiətin fəlsəfəsinə dair ideyalar" əsəri |
Video-En. |
1797 |
|
François-René,
vicomte de Chateaubriand |
Video-Az. |
Essai historique, politique et moral sur les revolutions
|
|||
Fransız yazıçısı, diplomatı və filosofu, fransız ədəbiyyatında romantizmin ilk nümayəndələrindən biri Fransua de Şatobrianın "İnqilablar haqqında tarixi, siyasi və əxlaqi esse" fəlsəfi traktatında belə hesab edir ki, bütün mövcud dinlər içərisində xristianlıq ən poetik olanıdır. |
Video-En. |
1798 |
|
Étienne Bonnot de Condillac |
Video-Az. |
La langue des Calculs
|
|||
Fransız filosofu, abbat, Mablinin qardaşı, Etyen Bonno de Kondilyakın ölümündən sonra çap olunan "Hesablamaların dili" əsəri |
Video-En. |
1798
|
|
Immanuel Kant |
Video-Az. |
Anthropologie in pragmatischer Hinsicht
|
|||
Alman filosofu İmmanuel Kantın "Antropologiya praqmatik nöqteyi-nəzərdən" əsəri |
Video-En. |
1798 |
Novalis |
Video-Az |
|
Bltenstaub
|
|||
Alman şairi və filosofu, alman romanntizminin görkəmli nümayəndələrindən biri Novalisinn "Çiçək tozcuqları" başlığı iə çap etdirdiyi aforizmlər toplusu |
Video-En |
1798 |
|
Friedrich Wilhelm Joseph Schelling. |
Video-Az. |
Von der Weltseele
|
|||
Alman filosofu Friedrix Vilhelm Yozef Şellinqin "Dünya Ruhu haqqında" əsəri |
Video-En. |
1799
|
|
Friedrich Schleiermacher. |
Video-Az. |
Ueber die Religion. Reden an die Gebildeten unter ihren Verächtern
|
|||
Alman filosofu Fridrix Şleyermaxerin "Dinə dair nitqlər: təhsilli insanlar içərisində dini sevməyənlər üçün" əsəri cəmiyyət tərəfindən yüksək entuziazmla qarşılanmışdır. |
Video-En. |
1799
|
|
Karl Wilhelm Friedrich Schlegel |
Video-Az. |
Über die Philosophie. An Dorothea
|
|||
Alman şari, tənqidçisi və filosofu, böyük qardaşı Avqust Şlegellə birgə alman romantizminin əsas nəzəriyyəçilərindən biri olan Karl Vilhelm Fridrix Şlegelin "Fəlsəfəyə dair" əsəri |
Video-En. |
1799 |
Friedrich Schiller.
Johann Wolfgang von Goethe |
|
Video-Az. |
Über den Dilettantismus
|
|||
Dahi alman mütəfəkkirləri Fridrix Şillerin və İohann Volfqanq von Qötenin "Diletantizm haqqında" əsəri |
Video-En. |
1799 |
|
Friedrich Wilhelm Joseph Schelling. |
Video-Az. |
Erster Entwurf eines Systems der Naturphilosophie
|
|||
Alman filosofu Friedrix Vilhelm Yozef Şellinqin "Bir Natirfəlsəfə sisteminə layihəsinə giriş" əsəri |
Video-En. |
1799 |
Novalis |
Video-Az |
|
Die Christenheit oder Europa
|
|||
Alman şairi və filosofu, alman romanntizminin görkəmli nümayəndələrindən biri Novalisinn "Xristianlıq yoxsa Avropa" başlığı iə çap etdirdiyi əsərində Orta əsrlərin katolik Avropasının mənəvə və siyasi birliyi Reformasiyanın və Maarifçiliyin dağıdıcı qüvvələrinə qarşı qoyulur. |
Video-En |
1799 |
|
Friedrich Heinrich Jacobi |
Video-Az. |
Sendschreiben an Fichte
|
|||
Alman filosofu və yazıçısı, teizm mövqeyində dayanaraq Kantın, Fixtenin və Şellinqin rasionalizmini tənqid edən, "nihilizm" terminini ixtira edərək bu termini Maarifçiliyə tətbiq edən, "hiss və inam" fəlsəfəsinin müəllifi Fridrix Henrix Yakobinin "Fixteyə müraciət" əsəri |
Video-En. |
|
|
|
Video-Az. |
|
|||
|
Video-En. |